Παρακάτω δημοσιεύουμε τις αναλυτικές θέσεις των "Πολιτών εν δράσει..." για τον Καλλικράτη όπως μας έστειλε ο Δημοτικός Σύμβουλος κ. Νίκος Σελλάς και δόθηκαν στο Δημοτικό Συμβούλιο στις 10/5
Θέματα αρχώνΟι «Πολίτες εν δράσει…» θεωρούμε ότι είναι αναγκαία μια διοικητική μεταρρύθμιση ευρεία σε επίπεδο χώρας. Προφανώς όμως, όχι χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Έχει πολύ μεγάλη σημασία το περιεχόμενο και όχι μόνο το «ένδυμα». Ένα σχέδιο μεταρρύθμισης μπορεί να οδηγεί σε καλό ή σε κακό αποτέλεσμα, ανάλογα με τις πολιτικές επιλογές. Αυτό εξαρτάται από τους εμπνευστές, από τους όρους, τις προϋποθέσεις και τον τρόπο εφαρμογής. Παράλληλα, κατ’ ουδένα τρόπο δεν υπερασπιζόμαστε το αδιαφανές και πρώτο σε διαφθορά, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, υπάρχον καθεστώς.
Οι «Πολίτες εν δράσει…» αποδεχόμαστε ότι σήμερα υπάρχει μια πραγματική ανάγκη να έχουμε Δήμους ισχυρούς, με τεχνική και διοικητική αυτοτέλεια, οικονομικά αυτοδύναμους, με δυνατότητα να είναι πλήρως στελεχωμένοι σε όλα τα επίπεδα. Να μπορούν να αποκτούν διαχειριστική επάρκεια, για να είναι και δικαιούχοι των έργων του ΕΣΠΑ.
Οι «Πολίτες εν δράσει…» λέμε όχι στη λογική της απλής κρατικής αποκέντρωσης, αλλά πιστεύουμε βαθειά στη φιλοσοφία της ενίσχυσης της τοπικής αυτοδιοίκησης με συμμετοχή του πολίτη. Δυστυχώς, το σχέδιο εμπνέεται από μια κρατικίστικη λογική, που ουσιαστικά λέει «έχω αιρετούς, διοικητές», όχι αιρετούς οι οποίοι εκπροσωπούν αυτοδιοικητικά τον πληθυσμό στον οποίο αναφέρονται.
Γενικός σχολιασμός σχεδίου ΚαλλικράτηςΤο τελικά προτεινόμενο σχέδιο Καλλικράτης έχει μόνο οριακές βελτιώσεις σε σχέση με το αρχικό σχέδιο διαβούλευσης, κατά συνέπεια εξακολουθεί να είναι ατελές, αντιδημοκρατικό και εκτός φιλοσοφίας ενίσχτσης της αυτοδιοικητικότητας.
Πάσχει καταρχήν από αποσπασματικότητα, από λειτουργικές ελλείψεις σε χρόνους που θα υπάρχει θεσμική νομοθέτηση και συγκρότηση νομικού προσώπου και βασικότερη όλων έλλειψη αποτελεί η αόριστη και ευχετήρια κάλυψη της κοστολόγησής του και της κατανομής των οικονομικών πόρων των δημιουργούμενων αυτοδιοικητικών μονάδων.
Παρά τον εκτεταμένο χρόνο προετοιμασίας του, εξακολουθεί να είναι ατελές και να δίνει την εικόνα «δουλειάς του ποδαριού».
Η διαπίστωση αυτή, ενισχύει εύλογα την πολιτική εκτίμηση ότι στην πραγματικότητα ο βασικός στόχος είναι η εξοικονόμηση οικονομικών πόρων μέσα από την οικονομία κλίμακας, τηρώντας τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η χώρα μέσα από το πρόγραμμα σταθερότητας. Με τον τρόπο αυτό η πραγματική διοικητική μεταρρύθμιση και η ενίσχυση της αυτοδιοικητικότητας, περνάει σε δεύτερο πλάνο.
Συγχωνεύσεις – νέα γεωγραφία αυτοδιοικητικών δομώνΩς δημοτική κίνηση εκφράζουμε σαφή προτίμηση στις εθελούσιες συνενώσεις, παρόλο που αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό.
Αντιτιθέμεθα σε τοποκιστικές κραυγές, που συσκοτίζουν το τοπίο και δεν αναδεικνύουν τα πραγματικά προβλήματα.
Αντιτιθέμεθα στην επικέντρωση της συζήτησης γύρω από τη νέα γεωγραφία των αυτοδιοικητικών δομών και επιζητούμε η συζήτηση να επικεντρώνεται σε θέματα θεσμικά και πολιτικά.
Ήδη από τη συζήτηση επί του αρχικού σχεδίου διαβούλευσης, είχαμε επισημάνει την έλλειψη σαφών και ενιαίων κριτηρίων για τις επικείμενες συνενώσεις (κριτήρια χωροταξικά, χρήσεων, πληθυσμιακής διαστρωμάτωσης, πληθυσμιακά, γεωγραφικά, οικξονομικά κλπ).
Δυστυχώς, από την τελική πρόταση του ΥΠΕΣΑΗΔ είναι φανερό ότι απουσιάζει η χρήση τέτοιων κριτηρίων, με αποτέλεσμα να είναι βάσιμη η καχυποψία για εκλογομαγειρέματα στη φάση «σχεδιασμού» των νέων ορίων.
Σχετικά με την πρόταση του ΥΠΕΣΑΗΔ για τη συνένωση Μοσχάτου – Ταύρου, έχουμε να επισημάνουμε τα εξής:
• Εξακολουθούμε να θεωρούμε ρεαλιστική την πρόταση για συνένωση Μοσχάτου, Ρέντη, Ταύρου, Νέου Φαλήρου. Η ανάμιξη πολιτικών παραγόντων της περιοχής και η ατολμία της κυβέρνσης να «ξεχάσει» τα πρώην νομαρχιακά ή/και δημοτικά όρια, οδήγησε σε ακύρωση τέτοια προοπτική.
• Αποφύγαμε τα χειρότερα που θα ήταν η απορρόφηση του Μοσχάτου από μεγάλο όμορο δήμο (Καλλιθέα ή Πειραιάς)
• Στην κατεύθυνση των ήπιων συγχωνεύσεων που επιλκέχτηκε για τη Β’ Αθήνας, μοιάζει ότι η συνένωση Μοσχάτου – Ταύρου ήταν μονόδρομος. Μοναδική εναλλακτική θα ήταν η συγχώνευση του Ταύρου με το Δήμο Αθηναίων και η παραμονή του Μοσχάτου ως αυτοτελούς Δήμου.
• Η διατήρηση του Μοσχάτου ως αυτοτελούς δήμου, είναι εύλογο να συγκεντρώνει τη συναισθηματική τουλάχιστον προτίμηση των κατοίκων του.
Κρίνοντας με βάση κριτήρια συνενώσεων, για το νέο δήμο που προτείνεται έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
• Οι δύο δήμοι έχουν ελάχιστα κοινά γεωγραφικά όρια.
• Το περίγραμμα των δύο δήμων, δείχνει εύγλωττα ότι η μετακίνηση εντός των ορίων του νέου δήμου αγγίζει τα όρια του παραλόγου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ανάμεσα στους 2 σταθμούς ΗΣΑΠ παρεμβάλλεται ο σταθμός της Καλλιθέας.
• Η ανθρωπογεωγραφία των 2 δήμων και η κοινωνική διαστρωμάτωση έχουν μεγάλες διαφορές.
• Οι επικρατούσες χρήσεις στους δύο δήμους είναι εξαιρετικά διαφορετικές, καθώς στον Ταύρο υπάρχει σημαντική βιοτεχνική – βιομηχανική παρουσία.
• Η οικονομική κατάσταση των δύο δήμων παρουσιάζει διαφορετική εικόνα.
Ωστόσο, σύμφωνα με την πολιτική οπτική των «Πολιτών εν δράσει…» υπάρχουν και θετικά στοιχεία ενδιαφέρουσας «ύλης»:
• Εφαρμογή νομοθεσίας και βιώσιμων επιλογών για τον Ελαιώνα
• Προστασία της οδού Πειραιώς από οχλούσες χρήσεις (νυχτερινά κέντρα, πολυκαταστήματα κλπ)
• Μέτρα περιβαλλοντικής προστασίας από βιομηχανικές χρήσεις με ταυτόχρονη προστασία της βιωσιμότητάς τους
• Ύπαρξη σημαντικών χώρων εκπαίδευσης και πολιτισμού (Σχολή Καλών Τεχνών, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Ίδρυμα Κακογιάννη) που συνιστούν μεγάλες δυνατότητες αναπτυξιακής πολιτικής με την ομαλή ένταξή τους στη ζωή της πόλης
• Σημαντικοί ελεύθεροι χώροι όπως το πάρκο στρατού και οι γραμμές του ΟΣΕ.
• Τέλος, η δημιουργία νέας αυτοδιοικητικής δομής, δίνει τη δυαντότητα για επανεξέταση από μηδενική βάση της πολιτικής εφαρμογής δημοτικών τελών, με στόχο τη δίκαιη κατανομή βαρών στους δημότες, όταν μάλιστα βρισκόμαστε σε εποχές οξύτατης οικονομικής κρίσης και ΔΝΤ. Με βάση όλες τις παραπάνω παρατηρήσες, οι «Πολίτες εν δράσει…» δεν έχουμε λόγο να προβάλλουμε τελικώς αντιρρήσεις επί της προτεινόμενης συγχώνευσης, αν δεν είναι δυνατή η διατήρηση του αυτοτελούς Δήμου Μοσχάτου.
Εκλογικό σύστημαΔιατηρείται το δημοκρατικό έλλειμμα. Δεν αρκεί η βελτίωση του 42% σε 50%.
Η δική μας θέση εξακολουθεί και είναι πάγια, ένας γύρος, απλή αναλογική, ψηφοδέλτια χωρίς υποχρεωτικά επικεφαλής, να καταργηθεί επιτέλους το δημαρχοκεντρικό σύστημα. Εκλογή Δημάρχου από το ΔΣ, με δικλείδες ασφαλείας για την αποφυγή συναλλαγής και ακυβερνησίας.Το δημαρχοκεντρικό σύστημα ενισχύεται με τη σταυροδοσία ανά πρώην δήμο.
Τα αναγκαστικά πλήρη ψηφοδέλτιο για όλες τις συνιστώσες (πρώην δήμους), μειώνει σημαντικά τη δυνατότητα συμμετοχής αυτόνομων κινήσεων.
Η εσπευσμένη εφαρμογή του νέου Νόμου, εμποδίζει συνθήκες όσμωσης πολιτών από διαφορετικές συνοικίες και οδηγεί συντεταγμένα σε σχηματισμούς κομματικούς και μόνο, και μάλιστα κύρια των κομμάτων εξουσίας. Δυσκολεύει την παρουσία ανεξάρτητων Συνδυασμών, οι οποίοι έχουν μία οπτική Κίνησης Πολιτών, που με κάποιον τρόπο διαμορφώνουν κοινές αρχές και κατεβαίνουν στον πολιτικό στίβο των τοπικών εκλογών.
Επισημαίνουμε ως θετικά σημεία το δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι (αλλά και πάλι με περιορισμόυς) σε πολίτες ΕΕ, σε μετανάστες και από την ηλικία των 18 ετών. Θετική επίσης είναι η ποσόστωση των φύλων.
Βρίσκουμε αδικαιολόγητη την απαγόρευση υποψηφιότητας και στους 2 βαθμούς (ειδικά όταν για παράδειγμα κάποιος μπορεί να είναι ευρωβουλευτής και δημοτικός σύμβουλος).
Ζητάμε την επέκταση του επαγγελματικού ασυμβίβαστου ανεξαρτήτως πληθυσμού δήμου για τους δημάρχους και αντιδημάρχους.
ΔιακυβέρνησηΣτα όργανα διακυβέρνησης του Δήμου, θεωρούμε ως εξαιρετικά επικίνδυνη την εκτελεστική επιτροπή (δήμαρχος και αντιδήμαρχοι) που είναι ένα καθαρά μονοπαραταξιακό όργανο.
Οι νέες επιτροπές που δημιουργούνται (οικονομική επιτροπή, επιτροπή ποιότητας ζωής) απλά αντικαθιστούν τη σημερινή δημαρχιακή επιτροπή, διατηρώντας όμως παρόμοια χαρακτηριστικά σύνθεσης και αρμοδιοτήτων – πάντως πιο «θεματικών».
Οι νέοι θεσμοί (Επιτροπή διαβούλευσης, Συμπαραστάτης του δημότη και της επιχείρησης, Συμβούλιο ένταξης μεταναστών), έχουν μεν θετικά χαρακτηριστικά, αλλά ωστόσο εικονογραφούνται ως διακοσμητικά – γνωμοδοτικά εργαλεία χωρίς δεσμεύσεις για τη διοίκηση.
Η αφαίρεση δυνατότητας κατοχής διακριτών θέσεων από διαγραφόμενους ή ανεξαρτητοποιούμενους, αποσκοπεί στη μείωση του δικαιώματος έκφρασης γνώμης.
Τοπικά ΣυμβούλιαΤα τοπικά Συμβούλια είναι ολιγομεή (11μελές για το Μοσχάτο), γεγονός που ελαχιστοποιεί την αντιπροσώπευση.
Είναι αδιανόητο ότι ακόμα και στο μικρότερο κύτταρο δημοκρατίας δεν αποτολμάται η απλή αναλογική.
Είναι αδιανόητο ότι ακόμα κι εδώ ο πλειοψηφών συνδυασμός στο σύνολο του δήμου λαμβάνει τα 2/3 των εδρών, ακόμα και αν τοπικά δεν είναι πρώτος!!!
Τα τοπικά συμβούλια έχουν σχεδόν διακοσμητικό χαρακτήρα (άδειες λαϊκών αγορών, καταστημάτων, μουσικής) και μόνο με ανάθεση από το ΔΣ μπορούν να εκχωρούνται άλλες αρμοδιότητες.
Θα έχουν μικρό προϋπολογισμό για τον οποίο υπάρχει μεγάλη ασάφεια.
Αρμοδιότητες - ΠόροιΑποτελεί μακρόχρονη και εύλογη διεκδίκηση της τοπικής αυτοδιοίκησης η μεταφορά αρμοδιοτήτων που αφορούν άμεσα τον πολίτη στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
Με το σχέδιο προβλέπεται η μεταφορά αρμοδιοτήτων από τη Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση σε θέματα που αφορούν: πολεοδομία, υγεία – πρόνοια, παιδεία, εμπόριο, τοπική ανάπτυξη, μεταφορές. Ωστόσο, ειδικά στην περίπτωσή μας, λόγω της δημιουργίας μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης πολλές από αυτές αυτομάτως μεταβιβάζονται εκεί.
Το βασικό πρόβλημα του σχεδίου νόμου παραμένει το ότι δεν εξασφαλίζονται οι απαιτούμενοι πόροι για την άσκηση των αρμιδιοτήτων αυτών.Τι προβλέπει το σχέδιο;
- Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι για τους δήμους αποτελούνται από ποσοστά (δεν προσδιορίζονται) από το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.), ΦΠΑ και Φόρο Ακίνητης Περιουσίας σε ποσοστό των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου.
- Παράλληλα το κόστος των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων στους δήμους που δεν καλύπτεται από τα παραπάνω καλύπτεται με αύξηση των ποσοστών των δύο πρώτων.
- Παράλληλα δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να λαμβάνουν ποσοστό επί της ετήσιας αύξησης του ΦΠΑ στην περιοχή τους που θα χρηματοδοτεί αποκλειστικά υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά και ποσοστό 20% επί του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας ανάλογα με τα έσοδα του φόρου στην περιοχή τους, προκειμένου να χρηματοδοτούνται ιδίως δράσεις που αφορούν σε παρεμβάσεις στον πολεοδομικό ιστό και στο δομημένο περιβάλλον του δήμου. (άρθρα 259, 260, 261).
- Δημιουργείται ειδικό πρόγραμμα εξυγίανσης για υπερχρεωμένους ΟΤΑ (άρθρα 262, 263)
Συμπέρασμα: είναι προφανώς στη σωστή κατεύθυνση το ότι ένα μέρος πόρων προτείνει να μένει στον τόπο που παράγεται. Όμως εξακολουθεί να είναι νεφελώδες και όχι προσδιορισμένο.
Οι «Πολίτες εν δράσει…» προτείνουμε παράλληλα με την ανάγκη συγκεκριμένοποίησης των πόρων που διανέμονται στους ΟΤΑ, και την εφαρμογή ενός προγράμματος σύγκλισης με κατανομή σε ΟΤΑ αντιστρόφως ανάλογη του παραγόμενου τοπικά εισοδήματος. Μια τέτοια πρακτική λειτουργεί αναπτυξιακά για απομονωμένους Δήμους και αποτρέπει σε ένα βαθμό τα αντανακλαστικά εμπορικών δράσεων από δήμους στη λογική εξασφάλισης πόρων.
Μετατάξεις – Αποσπάσεις - ΑπολύσειςΟι μετατάξεις προσωπικού αφορούν κυρίως τους υπαλλήλους των νομαρχιών που οι αρμοδιότητές τους μεταφέρονται στους δήμους αλλά και των σημερινών κρατικών περιφερειών που οι αρμοδιότητες τους μεταφέρονται στις αιρετές περιφέρειες.
Το σχέδιο παραμένει εξαιρετικά νεφελώδες στο σημείο αυτό.
Ζητάμε την πληρέστερη εφαρμογή κανόνων αξιοποίησης στελεχιακού δυναμικού σε θέσεις όπου πραγματικά υπάρχουν ανάγκες, με όρους δικαιοσύνης, αξιοκρατίας και προστασίας της εργασίας.
Να προστατευθεί η εργασία των εργαζόμενων μη μόνιμων υπαλλήλων, που δυστυχώς στους ΟΤΑ είναι πολλοί και καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες, καθώς οι πελατειακές σχέσεις επί δεκαετίες είχαν διαμορφώσει αυτό το βάρβαρο καθεστώς ομηρίας.
Περιφερειακή ΑυτοδιοίκησηΟι «Πολίτες εν δράσει…» είμαστε θερμοί θιασώτες της αιρετής Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης με όρους και προϋποθέσεις, που θα ενισχύουν τη λήψη των αποφάσεων από αποκεντρωμένα θεσμικά όργανα κοντά στον πολίτη περιορίζοντας σε επιτελικό ρόλο την κεντρική κυβέρνηση.
Για μια ακόμα φορά, πάνω από αιρετό βαθμό αυτοδιοίκησης μπαίνει «καπέλο» ένας άλλος κρατικός μηχανισμός για να «ρυθμίσει» την κατάσταση σύμφωνα με τις επιταγές της κεντρικής διοίκησης. Έτσι, δημιουργούνται οι 7 διορισμένες Γενικές Διοικήσεις, δημιουργώντας θολό τοπίο για τις πραγματικές αρμοδιότητες, τους πόρους και την στελέχωση της αιρετής Περιφέρειας και της Γενικής Διοίκησης.
Μητροπολιτική αυτοδιοίκησηΟι Μητροπολιτικοί Δήμοι όπως προσδιορίζονται στο σχέδιο, καλώς ή κακώς είναι ουσιαστικά Δευτεροβάθμια Αυτοδιοίκηση, γεγονός που και πάλι δημιουργεί εμπλοκές.
Ορίζονται μητροπολιτικές αρμοδιότητες (στους τομείς περιβάλλοντος, ποιότητας ζωής, χωρικού σχεδιασμού και αστικών αναπλάσεων, μεταφορών και συγκοινωνιών, διαχείρισης στερεών αποβλήτων κπλ) για την περιφέρεια Αττικής και για την μητροπολιτική ενότητα Θεσσαλονίκης.
Είναι φανερό ότι καλώς πολλές από αυτές τις αρμοδιότητες πρέπει να ασκούνται σε μητροπολιτικό επίπεδο, θεωρούμε όμως ότι στην πραγματικότητα είναι ή θα έπρεπε να είναι αρμοδιότητες πρωτοβάθμιων ΟΤΑ.
Τι λένε τελικά οι «Πολίτες εν δράσει…»Οι «Πολίτες εν δράσει…» λέμε: επί της αρχής θεωρούμε ότι η χώρα χρειάζεται διοικητική μεταρρύθμιση. Θεωρούμε ότι αυτό το σχέδιο είναι εξαιρετικά ατελές, πρόχειρο, ακατάλληλο και μη αυτοδιοικητικό.
Ζητούμε να αποσυρθεί, ακόμα και σε βάρος των επιταγών του ΔΝΤ.
Για να αποτελέσει ακόμα και βάση συζήτησης, πρέπει να υποστεί άλλες επεξεργασίες, σε άλλες κατευθύνσεις, σε άλλες αρχές και επομένως δεν συμφωνούμε με την εφαρμογή του.
Παρόλα αυτά και επειδή η ζωή συνεχίζονται και χρειάζονται αποφάσεις, οι «Πολίτες εν δράσει…» δεν έχουμε λόγο να προβάλλουμε αντιρρήσεις επί της προτεινόμενης συγχώνευσης, αν δεν είναι δυνατή η διατήρηση του αυτοτελούς Δήμου Μοσχάτου.
Αντίθετα, θεωρούμε ότι ο ενοποιημένος δήμος Μοσχάτου – Ταύρου δίνει ενδιαφέρουσες δυνατότητες βιώσιμης – αειφόρου ανάπτυξης, με έμφαση στις κοινωνικές υποδομές και την προστασία του περιβάλλοντος.
Για τη Γραμματεία των «Πολιτών εν δράσει…»
Νίκος Σελλάς
Δημοτικός Σύμβουλος
